Błonnik jest niedocenianym składnikiem naszego pożywienia. Jego odpowiednia podaż może mieć duże znaczenie w profilaktyce i leczeniu wielu różnych chorób, zarówno u dzieci jak i u dorosłych.
5) Profilaktyka chorób nowotworowych
Wiele badań poświęcono znaczeniu błonnika w profilaktyce chorób nowotworowych, wykazano bowiem w badaniach obserwacyjnych, że populacje lub ich grupy spożywające średnio więcej błonnika na dobę rzadziej zapadają na niektóre nowotwory, np. raka jelita grubego lub raka piersi.
Badania nad profilaktyką chorób nowotworowych są skomplikowane z przyczyn metodologicznych, ponieważ trudno jest oddzielić korzystny wpływ błonnika od wpływu innych składników pokarmowych. Jest więc możliwe, że głównym czynnikiem zmniejszającym ryzyko choroby nowotworowej jest nie błonnik, a np. mała ilość tłuszczu oraz duża zawartość antyoksydantów w owocach i warzywach, lub po prostu mniejszy odsetek otyłości u ludzi stosujących dietę z dużą zawartością warzyw i owoców. Takim właśnie mechanizmem tłumaczy się np. stwierdzany w badaniach epidemiologicznych związek spożycia błonnika z obniżonym ryzykiem raka piersi.
Podobne wątpliwości pojawiły się w pracach oceniających czynniki ryzyka raka jelita grubego. Przez wiele lat wydawało się oczywiste i potwierdzone, że błonnik “per se” wpływa na zmniejszenie ryzyka raka jelita grubego, ponieważ w wielu badaniach epidemiologicznych jednoznacznie wykazywano, że im większe spożycie błonnika w diecie tym mniejsza zachorowalność na raka odbytnicy i/lub odbytu. Wyniki poprawnie zaprojektowanych badań interwencyjnych oraz dużych badań kohortowych nie wykazały jednak znamiennego zmniejszenia ryzyka tworzenia gruczolaków jelita grubego u chorych otrzymujących wyższe dawki błonnika w diecie, jeżeli grupa kontrolna nie różniła się istotnie pozostałymi składnikami diety.
Nikt nie kwestionuje oczywiście zalecenia stosowania zdrowej diety ze zwiększoną zawartością warzyw i owoców, bowiem taka dieta ma niewątpliwe pozytywne skutki dla zdrowia. Nie należy jednak oczekiwać, że proste dodanie do diety preparatów błonnika będzie skutecznie zmniejszać zagrożenie chorobami nowotworowymi. Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest kompleksowe działanie ukierunkowane na całość stylu życia, którego składową jest dieta.
Podstawowe piśmiennictwo:
1) Vera Loening-Baucke i wsp.: Chronic constipation in children. Gastroenterology 1993;105: 1557-1564
2) American Dietetic Association: Health implications of dietary fiber. Journal of the American Dietetic Association 2002;102:993-1000.
3) Socha J. (red.): Żywienie dzieci zdrowych i chorych. PZWL, Warszawa 1998
