Artykuł przedstawia zasady szczepień przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.
CHOROBY ODKLESZCZOWE
Kleszcz należy do roztoczy – drobnych stawonogów odżywiających się krwią. Przyczepia się do skóry, zazwyczaj bezboleśnie za pomocą silnych zębów. Kleszcze mogą być nosicielami dwóch chorób groźnych dla człowieka - wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu oraz bakteryjnej boreliozy.
Przyczyną boreliozy jest zakażenie bakterią Borrelia burgdorferi. Przyczyną odkleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowych jest wirus Flavi (Flaviwirus), należący do rodziny wirusów Toga (Togaviridae).
EPIDEMIOLOGIA
W Polsce obszarami szczególnie zagrożonymi odkleszczowym zapaleniem mózgu i opon są następujące tereny:
- Polska północno-wschodnia (pasem od Elbląga i Olsztyna poprzez Białystok i okolice, aż do Białej Podlaskiej i Lublina),
- Polska południowo-zachodnia (zwłaszcza tereny na południe i południowy-zachód od Opola).
Należy podkreślić, że przypadki zachorowań zdarzają się także w innych regionach, jak na przykład w okolicach Poznania, Szczecina, Bydgoszczy, Częstochowy, Krakowa i Rzeszowa. Maksimum aktywności kleszczy przenoszących zakażenie przypada na okres od maja do października, ale zakażenia są możliwe już od marca.
Przebieg choroby może być powikłany przez uszkodzenia nerwów czaszkowych oraz zaburzenia świadomości, mogące częściowo przetrwać nawet po wyleczeniu choroby. Śmiertelność jest szacowana na 2%. Nie ma niestety leków działających przyczynowo i wybiórczo na wirusa Flavi, ale istnieją możliwości profilaktyki zachorowania.
PROFILAKTYKA CZYNNA (SZCZEPIENIA)
Istnieją skuteczne szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych spowodowanemu przez Flaviwirusa. Aktualnie na rynku są dostępne dwie szczepionki tego typu: FSME-Immun oraz Encepur K. U dzieci mogą one być stosowane powyżej 12 miesiąca życia.
W szczepieniach przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych zalecane jest podanie 3 dawek szczepienia w schemacie:
- Dawka „zerowa”.
- Druga dawka: 1 do 3 miesięcy od dawki zerowej.
- Trzecia dawka: 9 do 12 miesięcy po drugiej dawce.
Zwykle po drugiej dawce uzyskuje się już wystarczającą odporność. Możliwe jest szczepienie w trybie przyspieszonym, według dwóch możliwych schematów:
- dwie dawki w odstępach 14 dni z doszczepieniem trzecią dawką po 9-12 miesiącach.
- trzy dawki w schemacie 0-7-21 dni.
