Lamblioza u dzieci

PRZYCZYNY, EPIDEMIOLOGIA

Lamblioza jest pasożytniczą chorobą zakaźną, szczególnie częstą wśród dzieci w Polsce i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Przyczyną choroby jest zakażenie pierwotniakiem zaliczanym do wiciowców, nazwanym Lamblia intestinalis (inne nazwy: Giardia lamblia, Giardia intestinalis).

Częstość występowania zakażenia Lamblia intestinalis jest różna w zależności od badanej populacji. Ocenia się, że średnio (licząc razem dzieci i dorosłych) w Polsce zakażonych jest około 3% populacji. Odsetek ten jest jednak dużo większy u dzieci, gdzie osiąga około 20%. Szczególnie narażone na zakażenie są dzieci przebywające przez dużą część dnia w większych zbiorowiskach (domy dziecka, żłobki, przedszkola, rodziny wielodzietne). Małe dzieci zwykle nie przestrzegają podstawowych zasad higieny. Z tego powodu, w spędzających ze sobą dużo czasu większych grupach dzieci, lamblioza szerzy się bardzo łatwo drogą kontaktową lub pokarmową. Potwierdzają to badania epidemiologiczne, które wykazują, że np. w żłobkach lub w domach dziecka odsetek dzieci, u których stwierdza się lamblie, może dochodzić  do 70%. Okresem największej podatności na zakażenie jest wiek 4-5 lat.

CYKL ROZWOJOWY, SPOSOBY ZAKAŻENIA

Lamblia występuje u człowieka w dwóch postaciach: jako trofozoit (wielkości 10-20 mikronów, czyli 0,01-0,02 mm), "aktywna" postacią pasożyta, żyjąca w jelicie cienkim i drogach żółciowych oraz jako cysta (wielkości 8-12 mikronów, czyli 0,008-0,012 mm) - wydalana z kałem postać przetrwalnikowa, będąca jednocześnie postacią "zakaźną" dla innych ludzi. Trofozoity okresowo przekształcają się w cysty, które są następnie w dużej ilości wydalane z kałem. Jeżeli cysty dostaną się do przewodu pokarmowego zdrowego człowieka, przekształcają się ponownie w trofozoity i cykl rozwojowy pasożyta rozpoczyna się od nowa. Zakażenie Lamblia intestinalis może utrzymywać się przez wiele lat, tworząc zwykle stan dynamicznej równowagi pomiędzy zjadliwością pasożyta, a stanem odporności żywiciela. Możliwe jest też krótkotrwałe przechorowanie i samoistne pozbycie się lamblii.

Cysty lamblii są bardzo oporne na warunki środowiska. Potrafią przetrwać w wilgotnej ziemi przez  4-5 miesięcy. Nie zabija ich nawet chlorowanie wody. Zakażenie następnych ludzi przez cysty, wydalane z kałem przez chorych lub nosicieli, jest zasadniczo możliwe na trzy sposoby:

1. W środowiskach nie przestrzegających higieny osobistej (brak nawyku mycia rąk po wyjściu z ubikacji, używanie tego samego ręcznika przez wiele osób, niedokładne mycie naczyń i sztućców, wkładanie do ust wspólnych zabawek itp.) dochodzi do bezpośredniego zakażenia cystami na drodze kontaktowej lub pokarmowej ("choroba brudnych rąk").
2. Możliwe jest przenoszenie cyst lamblii przez muchy - zakażenie następuje wówczas na skutek spożycia niedokładnie umytych owoców i innych pokarmów, na których siadały wcześniej muchy. Dotyczy to zwłaszcza terenów na których występują szamba lub obyczaj nawożenia pól nawozem naturalnym.
3. Epidemie lambliozy mogą być spowodowane skażeniem wody wodociągowej, lub wody w studniach. Dzieje się tak gdy do wód gruntowych przenikają zanieczyszczenia zawierające cysty lamblii, mające jak wiadomo zdolność długotrwałego przetrwania w glebie i wodzie.

fot. panthermedia

Lamblie występują również w przewodzie pokarmowym psów, kotów i bobrów. Udowodniono, że cysty lamblii, wydalane z kałem przez dziko żyjące bobry, mogą powodować epidemie lambliozy na skutek zakażenia wody w rzekach wykorzystywanych później przez miejskie wodociągi. Natomiast gatunki lamblii spotykane u kotów i psów są prawdopodobnie nieszkodliwe dla człowieka, aczkolwiek to zagadnienie nie jest do końca wyjaśnione.