Grypa pod lupą, czyli jak wygląda grypa z laboratoryjnego punktu widzenia
Grypa jest sezonową chorobą zakaźną, której powikłania mogą znacząco wpłynąć na pogorszenie się stanu zdrowia naszego organizmu i mogą być znacznie oddalone w czasie. Trudność w leczeniu polega na zdolności wirusa do licznych transformacji, stąd konieczny jest coroczny kompleksowy przegląd dominujących szczepów oraz modyfikacja składu szczepionek stanowiących obecnie najskuteczniejszą metodę walki z wirusem – profilaktykę. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową, jednak nie jest wykluczone zarażenie się przez kontakt z zainfekowaną powierzchnią.
Grypa jest jedną z najpopularniejszych sezonowych chorób zakaźnych, która cechuje się wysoką zapadalnością. Powikłania grypy bywają bardzo ciężkie i długotrwałe, a w ekstremalnych przypadkach może doprowadzić nawet do śmierci chorego. Wirusy grypy należą do grupy wirusów Orthomyxoviridae, a sam wirus odpowiedzialny za rozwój grypy u człowieka, po raz pierwszy wyizolowany został w 1933 roku. Nośnikiem informacji genetycznej u wirusa jest pojedyncza nić RNA, która składa się z 7 lub 8 segmentów. W zależności od typu wirusa atakuje on organizmy, w stosunku do których ma zdolności przystosowawcze – stąd wirusy typu A charakterystyczne są dla ssaków, wirus typu B ukierunkowany jest na atakowanie wyłącznie ludzi, a wirus typu C występować może zarówno u ludzi, jak i u świń.
W związku ze zdolnością do przesunięć antygenowych wirus ma tendencje do mutowania się i przekształcania. Ta zmienność antygenowa jest obecna przede wszystkim w obrębie białek HA oraz NA, przy czym największą zmiennością antygenową charakteryzuje się wirus typu A, najmniejszą zaś wirus typu C [1].
Rozwój choroby
Droga kropelkowa to najczęstszy sposób, w jaki dochodzi do zakażenia wirusem grypy, choć istnieje także możliwość transmisji wirusa do organizmu poprzez kontakt z zakażoną powierzchnią. W zależności od wielkości materiału, jaki dostał się do organizmu, okres inkubacji wynieść może od 8 do 72 godzin [1].
Charakterystyczny dla rozwoju grypy jest nagły początek, z towarzyszącymi objawami zatkanego nosa, bólu gardła, kataru, dreszczy, wzrostu ciepłoty ciała, bólów mięśniowych, ogólnego osłabienia oraz bólów głowy. Nawet u osób, u których nie występują inne schorzenia, zauważa się znaczny spadek wydolności układu oddechowego, a jeśli mamy do czynienia z obecnością innej choroby, można spodziewać się znacznego upośledzenia funkcjonowania górnych dróg oddechowych [1].
Choroba bez granic
W nawiązaniu do światowych statystyk można powiedzieć, że grypa jest chorobą, która dotknąć może każdego człowieka – niezależnie od wieku, płci czy miejsca zamieszkania. W związku z tym na dzisiaj najskuteczniej chronić się przed nią można poprzez profilaktykę oraz za pomocą swoistej immunizacji dokonywanej z wykorzystaniem szczepień przeciwko grypie [2].
Epidemiologia
Obserwując polskie statystyki z 2018 roku (dane z dni od 8 do 15 grudnia), ogólna liczba osób chorych na grypę to 125159 osób, co daje zapadalność rzędu 40,71. Warto szczególną uwagę zwrócić na zachorowania wśród dzieci, gdzie:
w przedziale wiekowym 0-4 lat odnotowano 32001 zachorowań,
pomiędzy 5. a 14. rokiem życia 27410 zachorowań.
W stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego, jakim jest okres od 1 do 7 grudnia 2018 r., gdzie zapadalność wyniosła 43,63, widoczny jest niewielki spadek.
Porównując statystyki z rokiem poprzednim do danych z roku 2017 (z tego samego okresu, tj. dane z dni od 8 do 15 grudnia), zaobserwować można także niewielką tendencję spadkową. W odniesieniu do ogólnej liczby zachorowań – w 2017 roku – odnotowano ich bowiem 137 784 (zapadalność 44,81), a w odniesieniu do dzieci:
w przedziale wiekowym 0-4 lat odnotowano 35656 zachorowań,
pomiędzy 5. a 14. rokiem życia 33096 zachorowań [4].
fot. panthermedia
Wirus
Wirus, którego budowa opiera się na łańcuchu RNA, posiada zazwyczaj średnicę od 80-120 mm i ma kulisty kształt.
Wirus typu A, w zależności od właściwości powierzchniowych białek antygenowych, można podzielić na kilka podtypów – neuraminidazy oznaczanej jako N lub jako NA oraz hemaglutyniny, której oznaczenie to H lub HA.
Jest to typ wirusa odpowiedzialny za rozwój choroby nie tylko u człowieka, ale także u innych ssaków (jak np. u świń, koni, norek, fok, wielorybów czy ptaków, z czego najczęściej występujące u człowieka podtypy to H1N1, H3N2, H1N2.
Wirus typu B, stanowiący zagrożenie jedynie dla człowieka, nie atakuje innych organizmów, wywołuje chorobę o nieco łagodniejszym przebiegu, choć zdarzają się także przypadki, gdzie choroba przyjmuje pełnoobjawowy obraz.
Wirus typu C jest odpowiedzialny głównie za zachorowania w populacji dziecięcej i choć jego ataki są rejestrowane zdecydowanie częściej niż w przypadku pozostałych typów, jego przebieg jest zdecydowanie łagodniejszy [2].
Piśmiennictwo
Źródło tekstu:
- [1] T. Przybyłowski: Powikłania grypy. „Medycyna po dyplomie” 2011/11, t. 20, nr 11, Listopad 2011, s. 85-91.
[2] Profilaktyka i leczenie grypy Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce zalecane przez konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej. Łódź 2006.
[3] S. Byambasuren, L. Brydak: Diagnostyka laboratoryjna grypy. „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2018, t. 14, nr 3, s. 286–292.
[4] Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH, Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru oraz Zakład Badania Wirusów Grypy. Krajowy Ośrodek ds. Grypy. Główny Inspektorat Sanitarny, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi: Meldunki Epidemiologiczne. Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę w Polsce, dane z 2017 roku: nr 12B(46), dane z 2018 roku: nr 12A(45), dane z 2018 roku: nr 12B(46).
