Obraz kliniczny i różnicowanie ADHD - zespołu deficytu uwagi z nadruchliwością, określanego także jako zespół hiperkinetyczny.
1. Zaburzenia koncentracji uwagi.
Dzieci z ADHD ujawniają objawy zaburzeń koncentracji uwagi zwłaszcza w takich sytuacjach jak czytanie tekstu, słuchanie nauczyciela czy też wykonywanie monotonnych zadań, natomiast mogą skupić się na bardzo interesujących ich czynnościach (komputer, TV, klocki lego, samochodziki itd. itp.).
Objawy:
- krótki czas skupienia się
- brak umiejętności skupienia się na jednej rzeczy
- łatwe rozpraszanie się pod wpływem zewnętrznych bodźców
- brak umiejętności długotrwałej pracy nad jednym zadaniem
- gubienie i zapominanie rzeczy
- śnienie na jawie
Sytuacje nowe, trudne jak również w kontaktach jeden na jeden są w stanie zmobilizować się do lepszej koncentracji. Tego typu sytuacją wyjątkową może być wizyta w gabinecie lekarskim, co przy stawianiu rozpoznania bierze się pod uwagę. [1d]
2. Nadmierna aktywność.
O nadruchliwości mówimy wtedy, kiedy dziecko cechuje nadmierna, niczym nieuzasadniona aktywność ruchowa w porównaniu z innymi dziećmi w jego wieku lub na tym samym poziomie rozwoju.
Wielu badaczy zajmujących się problemem ADHD uważa, że znacznie poważniejszym problemem niż izolowana nadpobudliwość jest nadpobudliwość w połączeniu z impulsywnością, co stanowi swego rodzaju mieszankę wybuchową.
Gdy dziecko jest nadruchliwe, jednak potrafi przewidzieć skutki swego postępowania, będzie tak planować swoje zachowanie, żeby rozładować nadmiar energii, a równocześnie nie łamać norm.
Dziecko nadpobudliwe i impulsywne zwykle nie przewiduje konsekwencji swojego postępowania – „najpierw zrobi, a potem pomyśli”. W szkole będzie chodzić po klasie lub stale wiercić się w ławce, a biegając na przerwach potrąci większość uczniów na korytarzu.
Pisząc o nadruchliwości warto zauważyć, że nieumiejętność spokojnego siedzenia, przymus chodzenia po klasie, poczekalni, czy kościele są niezależne od dziecka. Tak jak niedostrzeganie szczegółów u dziecka z dużą wadą wzroku czy nieumiejętność chodzenia u niemowlaka. [1e]
3. Impulsywność
Większość z nas, gdy wpada na jakiś pomysł zastanawia się czy opłaca się go zrealizować, a następnie w zależności od wyciągniętych wniosków realizuje go lub nie. U dziecka z ADHD, z powodu kłopotów z odroczeniem / zahamowaniem reakcji proces ten przebiega odmiennie – jest pomysł i natychmiast jego realizacja.
spokojna osoba: pomysł → STOP → decyzja → realizacja
osoba z ADHD: pomysł → brak zahamowania → realizacja
Dzieci nadpobudliwe najczęściej wiedzą, co powinny zrobić. Jednak zazwyczaj tego nie robią. Znają reguły, ale mają kłopoty z ich zastosowaniem. [1f]
Inne objawy i zachowania dzieci z ADHD:
- reagowanie dużo bardziej emocjonalnie na różne wydarzenia niż ich rówieśnicy
- bardzo szybkie przechodzenie bez „stanów przejściowych” ze świetnego nastroju w złość czy gniew lub na odwrót
- dyskutowanie godzinami na temat sensowności wykonywania jakiegoś zadania czy pracy
- część dzieci zachowuje się jakby była młodsza niż jest w rzeczywistości
- słabe pojęcie czasu [1g]
ROZPOZNANIE zespołu hiperkinetycznego / ADHD...
Rozpoznanie stawia lekarz, na podstawie wywiadu od rodziców lub opiekunów dziecka, rozmowy z dzieckiem, badania fizykalnego i neurologicznego dziecka.
Wskazana jest również opinia wychowawcy /pedagoga szkolnego.
1) Szczegółowy wywiad dotyczący ADHD może mieć formę pytań kwestionariuszowych.
Jest to forma wygodna zarówno dla rodzica jak i dla lekarza:
- każde pytanie dotyczy jednego z niżej wymienionych objawów
- w sytuacji trudności z odpowiedzią lekarz zadaje pytania pomocnicze
- odpowiedzi wymagane od rodzica to: tak, raczej tak, chyba nie, nie.