Jąkanie - przyczyny, objawy, diagnoza, leczenie
Jąkanie się to niepłynność mówienia, której towarzyszą reakcje towarzyszące. Brak płynności jest czymś naturalnym podczas rozwoju sprawności mówienia. Zwykle nasila się w wieku dwóch i pół, trzech i sześciu lat. Podstawowym kryterium różnicującym niepłynność zwykłą od patologicznej jest kryterium fizjologiczne (spastyczna - występuje na tle nadmiernych skurczów mięśni aparatu mowy, niespastycznej nie towarzyszą skurcze). Ponadto niepłynność zwykła jest najczęściej nieuświadomiona i nie towarzyszy jej lek przed wypowiedzią, podczas gdy niepłynność patologiczna jest przeważnie uświadomiona a odezwanie się zwłaszcza w grupie mniej bliskich osób budzi silny lęk.
Objawy i przebieg jąkania
Do podstawowych objawów niepłynności należą:
- powtarzanie głosek (t-t-t – tata), sylab (ta- ta- tata ), słów (tata- tata), części zdań (tata pisał- tata pisał)
- przeciąganie głosek (tttttttttttttttttata)
- blokowanie (t......ata)
- embolofazje (yyyy, eeee)
- pauzy, momenty ciszy
- rewizje (tata pisała, pisał list)
- bradylalia (zbyt wolne mówienie)
- dysrytmia (nierytmiczne mówienie)
Kiedy udać się do lekarza i leczyć jąkanie
W niektórych sytuacjach należy skontaktować się z logopedą, a jeśli podejrzewamy tło emocjonalne - z psychologiem. Nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty jeżeli niepłynność jest według ciebie coraz bardziej nasilona, lub nie ustaje w wieku ok. 7 lat, jeżeli towarzyszą jej inne objawy np. duży lęk, pobudliwość, lub gdy dziecko nagle zaczęło przejawiać objawy niepłynności w późniejszym wieku lub po przeżyciu stresowego wydarzenia.
Leczenie jąkania
Co należy robić w domu:
- okazuj dziecku dużo uwagi, gdy do ciebie mówi
- kiedy opowiada o czymś ważnym słuchaj go cierpliwie i ze zrozumieniem (ważne by nie przerywać)
- eliminuj z rozkładu dnia to, co może stać się przyczyną napięć i frustracji oraz to, co wydaje się wzmagać zaburzenia mowy (np. stwórz dziecku warunki spokojnego wypowiedzenia się przy stole, bez konieczności współzawodniczenia w tym względzie z rodzeństwem)
- mów do dziecka wolniej i spokojniej, używając prostszego języka
- zorientuj się czy dziecko nie przeżyło silnego stresu czy trudnego wydarzenia, czy nie jest przeciążone i przemęczone
- zadbaj o spokojną atmosferę w domu oraz zapewniaj dziecko o swojej miłości bez względu na to czy ma problemy z wypowiadaniem się czy nie.
Piśmiennictwo
Bibliografia:
- Ilg F. L., Ames L., B., Baker S. M. : Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy, GWP, Gdańsk 2001.
- Jastrzębowska G.: Podstawy teorii i diagnozy logopedycznej. Uniwersytet Opolski. Opole 1998
- Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki pod redakcją Tadeusza Gałkowskiego i G. Jastrzębowskiej. Uniwersytet Opolski. Opole 2001
- Tarkowski Z.: Jąkanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999
Kategorie ICD:
Materiały zawarte w dziale Specjalista Radzi mają charakter informacyjny i należy je traktować jako dodatkową pomoc przy udzieleniu niezbędnej pomocy choremu oraz jako ewentualny wstęp do leczenia przez specjalistę. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za efekty zastosowania w praktyce informacji umieszczonych w dziale Specjalista Radzi.
