Forum: Rehabilitacja dzieci

Metoda NDT-Bobath



Początki metody sięgają lat czterdziestych XX wieku. Twórcami byli Czesi, fizjoterapeutka Berta i jej mąż neurolog Karel. Metoda była modyfikowana równocześnie ze zdobywanymi doświadczeniami praktycznymi i osiągnięciami wiedzy medycznej, głównie z zakresu neurofizjologii oraz obserwacji przebiegu prawidłowego i nieprawidłowego rozwoju ruchowego dzieci.
W oparciu o początkowe założenia metody Bobathów, szwajcarska lekarka, Elizabeth Koeng i współpracująca z nią fizjoterapeutka Mary Quinton rozwinęły ją w leczenie neurorozwojowe (Neurodevelopmental Treatment - NDT). Metoda NDT-Bobath jest stosowana na całym świecie. Przyjęte w niej założenia i sposoby postępowania nie wywołują kontrowersji i są powszechnie akceptowane . Koncepcja metody NDT kształtowała się w oparciu o obserwacje pacjentów w różnym wieku, u których nastąpiły zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Poprzez porównywanie prawidłowego i patologicznego rozwoju psychomotorycznego u noworodków i u dzieci, Bobathowie oceniali stopień dojrzałości oraz funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Studium zachowań ruchowych pozwala na szczegółową weryfikacje przebiegu rozwoju, który według Bobathów ma charakter odruchow. Poprzez ocenę stopnia dojrzałości o.u.n można wcześnie wykryć zaburzenia związane z rozwojem ruchu oraz zaplanować odpowiednia rehabilitację. Celem metody jest rozwinięcie prawidłowych odruchów, które nie występują u większości dzieci z uszkodzonym o.u.n, oraz hamowanie odruchów patologicznych i normalizacja napięcia mięśniowego. Program rehabilitacyjny ustalany jest do każdego dziecka indywidualnie i dostosowany jest do jego aktualnych możliwości. Uwzględnia przy tym kilka podstawowych warunków. Musi dawać dziecku poczucie pewności i bezpieczeństwa, motywować do ćwiczeń i ułatwiać utrwalanie nowo zdobytych umiejętności. Wszystkie ruchy, jakie wykonuje dziecko podczas ćwiczeń muszą być kontrolowane przez terapeutę, którego zadaniem jest stopniowe i powolne prowadzenie ćwiczeń tak, aby dziecko wykazywało jak najwięcej swojej inicjatywy. Zadaniem terapeuty jest również edukacja rodziców w potrzebach ich dziecka i nauczenie ich prowadzenia ćwiczeń oraz sposobów codziennej pielęgnacji. Charakterystyczną cechą metody NDT jest stosowanie dużej liczby odruchów, specyficznej formy ułatwienia ruchów oraz rozwojowy charakter ćwiczeń, które zmieniają się wraz z możliwościami dziecka. Ułatwianie wykonywanych ruchów rękami terapeuty pozwala na jednoczesne torowanie pożądanych i hamowanie niepożądanych elementów ruchu. Hamowanie odruchów patologicznych i prawidłowy rozkład napięcia posturalnego osiąga się poprzez prawidłowe ułożenie dziecka oraz ustawienie punktów kluczowych, do których należą głowa, szyja, obręcz barkowa i obręcz biodrowa. Ułatwianie wykonywania ruchów zachodzi również przy pomocy wymienionych punktów. Odpowiednie poruszanie nimi umożliwia dziecku wykonanie ruchu i samodzielną zmianę pozycji. Wpływa to na wykształcenie się prawidłowych odruchów postawy i co jest bardzo ważne uczy dziecko samodzielnego ich wykonania i późniejszego wykorzystania. Założeniem metody nie jest wykonywanie ruchów biernych. Wspomaganie jednej ze stref dziecka umożliwia jednoczesne ruchy czynne w innej strefie a częsta zmiana tych stref pozwala uzyskać ruchy czynne w różnych częściach ciała w zależności od potrzeb. W skład metody wchodzi wiele różnych technik, które umożliwiają kontrole napięcia posturalnego i poprawne wykonanie ruchu. Stymulacja napięcia posturalnego można osiągnąć min. poprzez poklepywanie określonej części ciała, co może działać hamująco lub stymulująco, czy poprzez zatrzymanie ruchu w wybranej fazie i utrzymanie tej pozycji, co dostosowuje prace mięśni przy zmianie postawy oraz kontroluje przebieg ruchu. Kluczem do nauki dziecka w tej metodzie są zdobywane doświadczenia sensomotoryczne. Dzięki nim dziecko poznaje własne ciało i uczy się posługiwać nim w sposób celowy. Doświadczenia realizowane mogą być przez: skórę, aparat ruchowy, oraz przez proprioreceptory stawów i mięśni.
Zasady terapii NDT-Bobath
• Funkcjonalne przygotowanie pacjenta do czynności życia codziennego, co jest nadrzędnym celem w procesie rehabilitacji.
• Przygotowanie do ruchu, na który składają się:
- utrzymanie prawidłowego zakresu ruchu w stawach, czyli zapobieganie
przykurczom i deformacjom.
- przygotowanie czuciowe
• Normalizacja napięcia posturalnego dokonywana za pomocą różnych technik jak:
hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej, tapingu, wibracji czy docisku.
• Hamowanie nieprawidłowej aktywności odruchowej i odruchów patologicznych
• Torowanie prawidłowych wyrównań posturalnych w płaszczyźnie strzałkowej, czołowej i poprzecznej
• Wykonywanie prawidłowych ruchów poprzez stymulacje odpowiednich punktów
kluczowych. Manipulacja głową, obręczą barkową i biodrową pozwala na
wykształcenie reakcji prostowania i równowagi.
• Ułatwianie prawidłowych wzorców funkcjonalnych
• Ruch kontrolowany jest przez terapeutę, którego pomoc zmniejsza się w miarę opanowywania przez dziecko ruchu.
• Nie dąży się do opanowywania pozycji statycznych, ale dąży się do ich ciągłej zmiany
• Nie ma gotowego zestawu ćwiczeń. Każde dziecko ma swój indywidualny program zmieniany i dostosowywany do jego aktualnych potrzeb i umiejętności.
• Rodzice są integralną częścią w procesie rehabilitacji

Usprawnianie według koncepcji NDT-Bobath jest szczególnie przydatne w leczeniu niemowląt i dzieci, ponieważ może być włączone w ich biologiczny rytm dnia. Prawidłowo wykonywane zabiegi pielęgnacyjne, karmienie, noszenie dziecka, czy zabawa z nim są odpowiednimi momentami do utrwalania ruchów ćwiczonych przez fizjoterapeutę. Odpowiednio przeszkoleni rodzice i opiekunowie, stronę www.rehabilitacja-wloszczowa.pl/, którzy zrozumieją problemy i trudności występujące u ich dziecka kontynuują ćwiczenia w warunkach domowych.
Metoda Bobath stosowana jest na całym świecie. Sposób rehabilitowania dzieci nie wymaga zakupu specyficznego i drogiego sprzętu, ponadto jest opracowywany dla każdego dziecka z osobna. Metoda ta stosowana od długiego czasu przez rehabilitantów zyskuje coraz to większą popularność wśród logopedów, pedagogów i psychologów. Metoda NDT ma, więc charakter kompleksowy, co oznacza, że usprawnianie dziecka z zaburzeniami układu nerwowego skupia się nie tylko na rehabilitacji ruchowej, ale także na usprawnianiu zmysłów i zaburzeń emocjonalnych.
Podsumowując metodę NDT-Bobath należy jeszcze raz przypomnieć, że nadrzędnym jej celem jest nauczenie pacjenta możliwie jak największej samodzielności. W czasie ponad 50-ciu lat metoda przekształcała się i opiera się na aktualnej wiedzy medycznej. Ze względu na szeroką zmienność zaburzeń ruchowych pochodzenia ośrodkowego i indywidualność każdego pacjenta nie sposób podać gotowego zestawu ćwiczeń. Nadrzędny cel, jakim jest wykształcenie prawidłowego odruchu postawy pozostaje ciągle niezmienny, a proces rehabilitacji wymaga zindywidualizowanego podejścia oraz współpracy wielu terapeutów różnych specjalności. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat lub interesuje Cie wiedza pokrewna zapraszam na tam dowiesz się więcej.