Omówiono efekty ograniczeń dietetycznych w ciąży i laktacji oraz znaczenie czasu wprowadzania poszczególnych produktów do diety dziecka w aspekcie profilaktyki chorób alergicznych u dzieci.
Poniższy tekst jest omówieniem opublikowanego w styczniu 2008 raportu grupy ekspertów Komitetu Żywienia oraz Sekcji Alergii i Immunologii Amerykańskiej Akademii Pediatrii. Raport ten podsumowuje aktualny stan wiedzy na temat efektów tzw. wczesnej interwencji żywieniowej w aspekcie profilaktyki chorób alergicznych u dzieci.
W szczególności omówiono:
1) Efekty kliniczne restrykcji dietetycznych u kobiet ciężarnych oraz kobiet karmiących piersią
2) Znaczenie czasu trwania wyłącznego karmienia piersią
3) Możliwości zapobiegania rozwojowi chorób alergicznych poprzez żywienie dzieci zdrowych mieszankami zawierającymi hydrolizaty białek mleka
4) Efekty kliniczne opóźniania lub przyspieszania wprowadzania do diety tzw. pokarmów uzupełniających
Omawiane stanowisko dotyczy zasadniczo działań profilaktycznych, czyli ocenia efekty tzw. interwencji dietetycznej u dzieci jeszcze bezobjawowych, ale obciążonych ryzykiem rozwoju choroby alergicznej/atopowej. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy za dziecko z grupy wyższego ryzyka rozwoju alergii uważane jest dziecko, którego przynajmniej jedno z rodziców lub rodzeństwa ma potwierdzoną chorobę atopową (np. atopowe zapalenie skóry, astmę oskrzelową, alergiczny nieżyt nosa, czy alergię pokarmową).
Ad 1
Efekty kliniczne restrykcji dietetycznych u kobiet ciężarnych oraz kobiet karmiących piersią
Przez wiele lat w codziennej praktyce funkcjonowały zalecenia ograniczania spożycia przez kobiety ciężarne pokarmów potencjalnie alergizujących. Dotyczyło to np. mleka, orzechów, jajek czy czekolady. Były to w większości zalecenia "intuicyjne", nie oparte na wynikach badań klinicznych.
Jak wykazały liczne badania i metaanalizy prowadzone w ostatnich latach - eliminacja poszczególnych produktów z diety kobiety ciężarnej (obojętnie czy w czasie całej ciąży czy tylko w trzecim trymestrze) nie ma praktycznie żadnego korzystnego efektu na częstość i ciężkość chorób alergicznych u dziecka. Dotyczy to w szczególności mleka, jajek, orzechów i ryb. Aktualnie American Academy of Pediatrics nie zaleca kobietom ciężarnym ograniczania pokarmów potencjalnie alergizujących. Co więcej, wydaje się że odpowiednio wysokie spożycie ryb przez matkę w czasie ciąży może mieć korzystny wpływ na zdrowie dziecka, a stosowane niegdyś ograniczenia dietetyczne często wpływały wręcz niekorzystnie na stan odżywienia matki, zwłaszcza w aspekcie niezwykle istotnej dla kobiet ciężarnych odpowiedniej podaży wapnia.