Definicje

Błonnik pokarmowy jest to składnik pokarmów roślinnych, definiowany jako niestrawialne polisacharydy i ligniny. Jako składnik nie trawiony w przewodzie pokarmowym, nie ma wartości odżywczych, ale jest uznawany za niezbędny składnik odżywczy. Występuje wyłącznie w produktach roślinnych, a zalicza się do niego:

- celulozę
- hemicelulozy
- ligninę
- pektyny
- gumy
- śluzy roślinne

Pomiędzy poszczególnymi produktami roślinnymi istnieją znaczne różnice w zawartości i składzie chemicznym błonnika. Różnice dotyczą zwłaszcza rozpuszczalności oraz zdolności do wiązania wody i pęcznienia. Z tego punktu widzenia błonnik pokarmowy dzielony jest zwykle na dwie duże grupy: błonnik rozpuszczalny i nierozpuszczalny. Podział ten ma znaczenie praktyczne w dietetyce i medycynie.

Rola błonnika w przewodzie pokarmowym człowieka

Błonnik ma duże pozytywne znaczenie dla działania przewodu pokarmowego człowieka. Jego znaczenie fizjologiczne to na przykład (wg J.Socha i wsp. “Żywienie dzieci zdrowych i chorych”):

- zwiększanie objętości i rozluźnianie konsystencji mas kałowych

- stymulacja wzrostu korzystnej zdrowotnie mikroflory jelitowej

- skrócenie czasu pasażu jelitowego stolca

- wiązanie kwasów żółciowych

- regulacja perystaltyki jelit

- ograniczenie wchłaniania cholesterolu

Zalecenia norm spożycia błonnika pokarmowego

Dieta w krajach wysoko rozwiniętych zawiera zwykle zbyt mało błonnika. Wynika to ze spożycia zbyt dużej ilości pokarmów wysoko przetworzonych i zwierzęcych. Zbyt mało spożywamy natomiast świeżych warzyw i owoców.

Według rekomendacji dietetyków (np. stanowisko American Dietetic Association z roku 2002), dorosły człowiek powinien spożywać dziennie pomiędzy 20 a 35 gramów błonnika. U dzieci powyżej 2 roku życia zapotrzebowanie na błonnik określono według wzoru “wiek w latach + 5 = ilość błonnika w gramach na dobę”.

Tymczasem z badań dietetyków wynika, że np. w USA średnie dobowe spożycie błonnika przez dorosłych wynosi 14-15 gramów na dobę. Co więcej, aż 73% osób spożywających zbyt mało błonnika jest przekonanych, że ich spożycie warzyw i owoców jest prawidłowe i wystarczające. Wymaga to intensywnej akcji uświadamiającej oraz propagowania spożycia pokarmów roślinnych zawierających błonnik. Ich spożycie jest podwójnie korzystne. Oprócz zawartości korzystnego dla zdrowia błonnika, pokarmy roślinne mają znacznie mniejszą “gęstość energetyczną” (mają mniej kalorii w tej samej objętości pokarmu) oraz zawierają mniej tłuszczów. Ma to kolosalne znaczenie w profilaktyce otyłości, która staje się plagą krajów wysoko rozwiniętych.