Są choroby, o których mówi się, że „wyginęły” lub pojawiają się tylko w krajach tzw. Trzeciego Świata. Jedną z takich chorób była gruźlica uznawana za jednostkę chorobową, która na terenie naszego kraju pojawia się sporadycznie. Niestety nie jest to już prawda, a zachorowania na gruźlicę odnotowywane są coraz częściej.
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), co roku gruźlicę diagnozuje się u ponad 9 milionów chorych! Jak zaznaczają przedstawiciele WHO, pomimo coraz skuteczniejszej profilaktyki w walce z gruźlicą, w 2035 roku nie będzie na świecie kraju, który byłby całkowicie wolny od tej choroby.
Skąd się wzięła gruźlica
Gruźlica to choroba, która towarzyszy człowiekowi od zawsze. Prątki gruźlicy odnajdywano w mumiach liczących sobie ponad 8 tysięcy lat. Naukowcem, który jako pierwszy wykrył i opisał prątek gruźlicy, był Robert Koch. Pomimo tego, że od odkrycia prątków gruźlicy minęło ponad 150 lat, choroba nadal uznawana jest za zagrożenie globalne, co potwierdzają liczne komunikaty WHO. Polska należy do krajów o tzw. niskiej zapadalności na gruźlicę (tzn. mniej niż 20 przypadków na 100000 ludności). Gruźlica wywoływana jest przez prątki Mycobacterium tuberculosis, Myvobacterium bovis oraz Mycobacterium africanum. W XX wieku na rynku pojawiła się szczepionka BCG (Bacillus Clamette – Guerin), która miała chronić przed zakażeniem gruźlicą. Szczepionka zmniejsza częstość występowania ciężkiej postaci gruźlicy, przez co stosowana jest do dziś. W Polsce obowiązek szczepienia przeciwko gruźlicy wprowadzono w 1955 roku.
Objawy gruźlicy
Gruźlica może nie dawać żadnych objawów, lub objawy, które się pojawiają, mają charakter ogólny, przez co często mylona jest z innymi jednostkami chorobowymi. Do najczęściej występujących objawów zalicza się nocne poty, gorączkę, kaszel, który utrzymuje się ponad 3 tygodnie, ból w klatce piersiowej, duszności, nagły spadek masy ciała i osłabienie.
Typy gruźlicy
W literaturze wyróżnia się tzw. gruźlicę pierwotną (rozwija się po pierwszym zakażeniu prątkami) oraz popierwotną (skutek reaktywacji gruźlicy po latach). Pod względem klasyfikacji miejsca rozwoju choroby wyróżnia się gruźlicę płuc oraz gruźlicę pozapłucną (węzłów chłonnych, opłucnej, prosówkową, układu moczowo-płciowego, narządów rodnych, kości, stawów, układu pokarmowego).
fot. panthermedia
Źródła zakażenia i właściwości prątków
Gruźlica zaliczana jest do bakteryjnych chorób zakaźnych. Prątki gruźlicy, czyli bakterie wywołujące chorobę, są niezwykle oporne na wysuszenie, przez co mogą przetrwać wiele miesięcy np. w cząsteczkach kurzu. Wysoka temperatura oraz promieniowanie UV skutecznie zabijają prątki. Źródłem zakażenia jest wydzielina chorego człowieka – np. plwocina bądź mocz. Chorzy na gruźlicę wydalają prątki z kaszlem, kichaniem, mówieniem. Co ważne, chory, który „prątkuje”, w ciągu roku jest w stanie zarazić 15 osób! Inną drogą zakażenia jest droga pokarmowa – tutaj nośnikiem prątków jest przede wszystkim niepasteryzowane mleko uzyskane od krów chorych na gruźlicę.
