Mononukleoza, czyli choroba pocałunków

Spis treści:

1. Przyczyny mononukleozy
2. Objawy mononukleozy
3. Czy mononukleoza może doprowadzić do jakichś powikłań?
4. Rozpoznawanie mononukleozy
5. Leczenie mononukleozy
6. Czy mononukleozie można jakoś zapobiegać?

Mononukleozę zakaźną po raz pierwszy opisano już dość dawno temu, bo w 1920 roku. Mimo tego, że jednostka ta znana jest więc medycynie od długiego czasu, dużej ilości pacjentów jest ona wciąż całkowicie obca i nadal nic oni o niej nie słyszeli. Choroba ta występuje jednak wśród ludzi zdecydowanie częściej, niż można by to tylko przypuszczać.

Na mononukleozę (nazywaną również czasami chorobą pocałunków) chorują przede wszystkim dzieci oraz młodzież. Jednostka rzeczywiście spotykana jest głównie u pacjentów z młodej grupy wiekowej, jednakże możliwe jest jej wystąpienie również i u osób dorosłych czy tych w podeszłym wieku. Co ciekawe, najczęściej chorujący – czyli młodzi pacjenci – znoszą mononukleozę najmniej dotkliwie, z kolei u starszych osób przebieg tej jednostki bywa zdecydowanie cięższy. Co jednak w ogóle doprowadza do występowania mononukleozy zakaźnej u ludzi?

Przyczyny mononukleozy

Mononukleoza jest chorobą wirusową, wywoływaną przez wirusa EBV (wirusa Ebsteina-Barr). Potoczna nazwa tej jednostki – czyli choroba pocałunków – wzięła się stąd, iż patogen ten przenosi się drogą kropelkową, zakazić się nim można na drodze m.in. pocałunku. Wirus wywołujący mononukleozę zakaźną może przenosić się również drogą krwi, drogą kontaktów seksualnych oraz wraz z przeszczepianymi narządami.

Nierzadko ciężko jest jednak pacjentowi powiązać pocałunek z jakąś osobą z późniejszym wystąpieniem u niego mononukleozy. Powodem takiej sytuacji jest okres inkubacji, czyli czas pomiędzy znalezieniem się patogenu w organizmie a pojawieniem się pierwszych objawów choroby – w przypadku mononukleozy okres inkubacji wynosić może 4-6 tygodni.

Objawy mononukleozy

Część objawów mononukleozy jest dość niespecyficzna, inne z kolei dolegliwości są charakterystyczne dla tej właśnie jednostki. Znaczna część objawów jest analogiczna jak w przypadku innych infekcji i mogą nimi być:

• gorączka (nierzadko wysoka),
• poczucie ogólnego zmęczenia,
• bóle mięśni,
• ból gardła,
• powiększenie migdałków,
• bóle głowy.

Inne objawy mononukleozy są już bardziej charakterystyczne. U osób z tą chorobą dochodzić może bowiem do:

• powiększenia śledziony (a czasami także i wątroby),
• powiększenia węzłów chłonnych (szczególnie pachowych oraz szyjnych),
• nocnych potów.

Objawy mononukleozy – takie, jak chociażby ból gardła czy zmęczenie – mogą być dla chorujących dość uciążliwe, co gorsza mogą one utrzymywać się przez długi, bo sięgający nawet jednego do dwóch miesięcy, czas.

Mononukleoza u dzieci, fot. panthermedia

Czy mononukleoza może doprowadzić do jakichś powikłań?

U osób z mononukleozą pojawiać się mogą bardzo różnorodne powikłaniami. Takowymi mogą być zarówno raczej niegroźne problemy, jak np. niedokrwistość, ale i poważniejsze zaburzenia, jak m.in. zapalenie wątroby czy pęknięcie śledziony. Szczęśliwie poważne komplikacje choroby pocałunków spotykane są rzadko – szacuje się, że występują one u maksymalnie do 5% wszystkich chorujących na mononukleozę zakaźną.

Rozpoznawanie mononukleozy

W rozpoznawaniu mononukleozy wykorzystanie znajdują przede wszystkim badanie lekarskie oraz badania laboratoryjne. W postawieniu diagnozy pomaga zebranie z pacjentem wywiadu (nasunąć podejrzenie mononukleozy może chociażby to, że ktoś z otoczenia chorego cierpiał niedawno na mononukleozę), a także przeprowadzenie dokładnego badania przedmiotowego (wykrycie charakterystycznych objawów mononukleozy – takich, jak chociażby powiększenie śledziony – zdecydowanie ułatwia postawienie rozpoznania).

Wykorzystywane są również i badania laboratoryjne, przede wszystkim morfologia krwi z rozmazem. Charakterystycznymi dla omawianej jednostki odchyleniami są leukocytoza (podwyższenie ilości białych krwinek) oraz limfocytoza (czyli zwiększenie ilości limfocytów we krwi). Bardziej specjalistycznym, jednak rzadziej wykonywanym przy podejrzeniu choroby pocałunków, badaniem jest oznaczanie we krwi miana przeciwciał przeciwko wirusowi EBV.

U pacjentów z podejrzeniem mononukleozy wykonywane mogą również i badania obrazowe, takie jak np. USG jamy brzusznej (celem przeprowadzenia tego badania jest w tym przypadku ocena takich narządów jamy brzusznej, jak wątroba czy śledziona).

Leczenie mononukleozy

Objawy choroby pocałunków utrzymywać się mogą przez dość długi czas, w związku z czym dość naturalne jest to, że pacjentów może interesować, w jaki sposób przebiega leczenie mononukleozy. Ogólnie prawda jest taka, że u chorych na tę jednostkę wykorzystywane jest wyłącznie leczenie objawowe. Pacjentom zalecane jest stosowanie leków przeciwbólowych oraz przeciwgorączkowych, poleca im się również dbałość o odpowiednie nawodnienie organizmu oraz odpoczynek (szczególnie na początku choroby, kiedy dolegliwości są najsilniejsze). Zażywanie jakichś specjalistycznych leków – np. przeciwwirusowych – typowo nie jest zalecane - mononukleoza, co prawda po pewnym czasie, ale jednak, ustępuje całkowicie samoistnie.

Czy mononukleozie można jakoś zapobiegać?

Zasadniczo mononukleozie zapobiec się nie da – nie jest możliwe całkowite uniknięcie zetknięcia się z wirusem, który wywołuje tę chorobę, oprócz tego nie istnieją żadne szczepienia, które zmniejszałyby ryzyko rozwinięcia się choroby pocałunków. Szczęśliwa wiadomość jest jedna – jeżeli ktoś raz zachoruje na mononukleozę, to najprawdopodobniej nie doświadczy on tego problemu ponownie. Typowo przebycie choroby pocałunków zapewnia wytworzenie trwałej odporności.