Omówienie dokumentu będącego oficjalnym stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w sprawie stosowania szczepionek przeciwko zakażeniom pneumokokowym.
Specyfiką zakażeń pneumokokowych jest ciężki przebieg tzw. zakażeń inwazyjnych oraz duża śmiertelność w przebiegu choroby. Z drugiej strony - mamy silne dowody dużej skuteczności szczepionki skoniugowanej, jako metody ograniczania zachorowań. Te dwie przesłanki sprawiają, że w skali populacyjnej zwalczanie zakażeń pneumokokowych poprzez szczepienia jest szczególnie efektywne i opłacalne.
Epidemiologia zakażeń pneumokokowych
Streptococcus pneumoniae, zwany popularnie pneumokokiem, jest dwoinką Gram-dodatnią, zaliczaną do ziarniaków. Istnieje wiele szczepów pneumokoka, z których najbardziej zjadliwe są tzw. szczepy otoczkowe. Opisano łącznie ponad 80 serotypów pneumokoka, z których silnie chorobotwórczych jest co najmniej 9. Przechorowanie zakażenia daje odporność tylko przeciwko konkretnemu serotypowi, tak więc możliwe jest ponowne ciężkie zakażenie innym typem serologicznym.
U wielu dzieci stwierdza się obecność pneumokoków w jamie nosowo-gardłowej pomimo braku objawów chorobowych. W sprzyjających okolicznościach bakteria ta wykazuje jednak dużą zdolność przełamywania naturalnych barier odpornościowych człowieka. Efektem są ciężkie zakażenia, zwane zakażeniami inwazyjnymi. Należą do nich między innymi:
- zapalenia płuc
- zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
- bakteriemia i posocznica
- zapalenie kości i szpiku kostnego
- zapalenie stawów
- zapalenie osierdzia
- zapalenie otrzewnej
fot. panthermedia
W zależności od kraju i populacji objętej badaniami, częstość inwazyjnych zakażeń pneumokokowych waha się od 10 do 100 przypadków na 100.000 ludności na rok. U dzieci poniżej 24 miesiąca życia częstość zachorowań jest najwyższa i sięga nawet 166 na 100.000 dzieci na rok.
WHO szacuje, że w roku 2005 na zakażenia pneumokokowe zmarło 1,6 mln ludzi na całym świecie, w tym 700.000 do 1 miliona dzieci w wieku poniżej 5 lat. Oprócz dzieci grupą najbardziej zagrożoną zakażeniami inwazyjnymi są ludzie starsi. W grupach podwyższonego ryzyka śmiertelność w pneumokokowym zapaleniu płuc sięga nawet 20%, a w posocznicy - 60%.
Szczepionki przeciwko pneumokokom
Aktualnie istnieją dwa rodzaje szczepionek przeciwko pneumokokom: 23-walentna szczepionka polisacharydowa i 7-walentna szczepionka konjugowana. Ta pierwsza, jest szczepionką starszej generacji, stworzoną do profilaktyki zakażeń pneumokokowych u osób z grup wysokiego ryzyka: dorosłych i dzieci starszych. 23-walentna szczepionka polisacharydowa nie jest zalecana do stosowania u dzieci w wieku poniżej 2 lat.
