Reklama:

Znaczenie biopsji jelitowej w diagnostyce celiakii

Ten tekst przeczytasz w 7 min.

Znaczenie biopsji jelitowej w diagnostyce celiakii

ojoimages

Praca w laboratorium

Artykuł przedstawia zasady wykonywania i interpretacji biopsji jelita cienkiego- podstawowego badania w diagnostyce celiakii. Omówiono wady i zalety biopsji jelitowej w porównaniu z innymi metodami wykrywania celiakii.

Reklama:

Należy jednak podkreślić, że w hierarchii znaczenia diagnostycznego poszczególnych testów, biopsja jelitowa nadal zajmuje pierwsze miejsce i jej wynik jest ważniejszy od oznaczenia serologicznych markerów celiakii. Oba te badania uzupełniają się, a nie zastępują. Zdarzają się pacjenci mający celiakię bez obecności typowych przeciwciał, jak również pacjenci, u których stwierdza się serologiczne markery celiakii, ale ich śluzówka jelita wygląda prawidłowo.

Badanie przeciwciał (nawet najczulszych i najbardziej specyficznych przeciwciał antyendomysialnych - IgAEmA) może dać wynik ujemny pomimo że pacjent ma jednak celiakię. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów ze współistniejącym niedoborem immunoglobulin w klasie A oraz u dzieci do drugiego roku życia, a także u dzieci, u których wcześniej stosowano przez pewien czas dietę bezglutenową. Istnieje też duża grupa pacjentów nazywanych "leniwcami immunologicznymi", to znaczy takich, którzy wytwarzają przeciwciała dopiero wiele miesięcy po powstaniu zaniku jelita.

W Śląskim Centrum Pediatrii w Zabrzu obserwowaliśmy pacjentkę, która od 11. miesiąca życia miała objawy celiakii z zanikiem kosmków jelita cienkiego, a pomimo tego wszystkie oznaczenia przeciwciał IgAEmA były ujemne. Dopiero po 9 latach (!!!) obserwacji, przy kolejnej próbie prowokacji glutenem wykazano pojawienie się we krwi przeciwciał typowych dla celiakii. Na podstawie 15-letniego doświadczenia ośrodka zabrzańskiego, opartego na przebadaniu ponad 1300 dzieci z objawami zespołu złego wchłaniania, stwierdziliśmy, że wiarygodność ujemnego wyniku IgAEmA u dziecka z objawami zespołu złego wchłaniania wynosi 86,7%. Tak więc ujemny wynik oznaczenia markerów serologicznych celiakii nie pozwala na stuprocentowe wykluczenie celiakii i oparcie się tylko na tym wyniku stwarza ryzyko przeoczenia pacjenta z celiakią.

Z drugiej strony, także dodatni wynik badania serologicznego nie pozwala na ostateczne rozpoznanie celiakii. Częstość występowania w populacji dodatnich markerów serologicznych celiakii jest wyższa niż częstość występowania zaniku śluzówki jelita cienkiego i nie każdy z tych pacjentów wymaga diety. Każdy dodatni wynik oznaczania przeciwciał powinien jednak skutkować skierowaniem pacjenta do szpitala celem wykonania biopsji jelitowej. Dopiero wynik biopsji jelitowej w połączeniu z analizą wyników badań serologicznych (i ewentualnie badań genetycznych) pozwala na postawienie rozpoznania i wybór dalszego postępowania.

W pismiennictwie pojawiają się sugestie, że każdy dodatni wynik przeciwciał EmA i tTG jest dowodem toczącej się nieprawidłowej reakcji immunologicznej na gluten, co może być wskazaniem do ograniczenia spożycia glutenu w diecie, ale w chwili obecnej nadal nie rekomenduje się rutynowego włączania diety bezglutenowej pacjentom z dodatnimi przeciwciałami, ale bez objawów celiakii i bez zaniku śluzówki jelita.

Należy też pamiętać, że badania serologiczne są obarczone możliwością błędu laboratoryjnego. Wiele z tych badań wymaga pracochłonnych technik laboratoryjnych i niesie za sobą możliwość błędu technicznego. Europejskie badania polegające na wysyłaniu zakodowanych próbek tego samego pacjenta do różnych laboratoriów wykazały, że zgodność wyników wynosi niecałe 90%. Badanie histopatologiczne wycinka z biopsji jelitowej daje znacznie mniej możliwości pomyłek, a weryfikacja wyników biopsji poprzez konsultację preparatu w innym ośrodku jest dużo łatwiejsza.

Warto także pamiętać, że badanie histopatologiczne biopsji jelitowej ocenia nie tylko samą obecność zaniku, ale inne cechy uznawane za znamienne dla celiakii, w tym: kompensacyjny przerost krypt (zanik hiperregeneracyjny) oraz nacieki limfocytarne w blaszce właściwej błony śluzowej (z możliwością policzenia limfocytów śródnabłonkowych). W gastroenterologii istnieje wiele różnych stanów (innych niż celiakia), powodujących zanik śluzówki jelita cienkiego. Na podstawie objawów klinicznych trudno je odróżnić od celiakii, ale doświadczony histopatolog potrafi to zrobić mając przed sobą wycinek śluzówki jelita.

Unikanie wykonania biopsji jelitowej u dziecka może być dla niego wręcz szkodliwe. W praktyce klinicznej nadal niestety spotykamy się z przypadkami "próbnego" włączania diety bezglutenowej bez wcześniejszego wykonania biopsji. Całkowicie zamazuje to obraz choroby, utrudniając różnicowanie (czy to jest celiakia, czy inna choroba przewodu pokarmowego). Smutnym skutkiem takiego postępowania jest niekiedy konieczność wykonania trzech biopsji jelitowych, zamiast jednej, gdyby diagnostyka była prowadzona prawidłowo.

Podstawowe piśmiennictwo:

1) Mäki M, Collin P. Coeliac disease. Lancet 1997; 349: 1755-9.

2) Walker-Smith JA, Guandalini S, Schmitz J, Shmerling DH, Visakorpi JK. Report of Working Group of European Society for Pediatric Gastroenterology and Nutrition: revised criteria for diagnosis of coeliac disease. Arch Dis Child 1990; 65: 909-11.

3) Ferreira M, Davies SL, Butler M, Scott D, Clark M, Kumar P. Endomysial antibody: is it the best screening test for celiac disease? Gut 1992; 33: 1633-7.

4) Marsh MN. Gluten, major histocompatibility complex, and the small intestine. A molecular and immunobiologic approach to the spectrum of gluten sensitivity (‘celiac sprue’). Gastroenterology 1992; 102: 330-54.

POWIĄZANE DYSKUSJE NA FORUM Z KATEGORII Żywienie

gość
Co to jest(zdjęcie)?
Witam. Jest weekend, lekarzy brak a bobasowi nagle wyskoczyło coś takiego. Wyskakuje w różnych miejscach i znika. Pomożecie?
4 miesięczne dziecko z dnia na dzień przestało jeść z butelki
Witam! Moja 4 miesięczna córka przestała z dnia na dzien jesc mleko modyfikowane z butelki..... je tylko z łyżeczki a do tego mniejszą porcje,ponieważ gdy jadła z butelki zjadała 150 ml teraz ledwo 1...
brak apetytu u 4 miesięcznego dziecka
Witam, zacznę od tego że od urodzenia karmię piersią i dokarmiam butelką. Do tej pory nie było żadnego problemu - synek jadł co 3 godziny, najpierw pierś a później ok 120 ml butelki. 3 dni temu (gdy ...
4 mies dziecko niechce jesc POMOCY!!
witam, moja corka od ponad miesiaca niechce spozywac mleka bylo podejrzenie o skaze lecz jednak to nie to badania byly poroobine w moczu wyszly male leukocyty a z krwi jak to jedna Pani doktor powied...
Reklama:
Reklama: