Trądzik jest jednym z najczęstszych problemów w praktyce lekarza rodzinnego i lekarza pediatry. Schorzenie to dotyczy prawie 80% młodych osób między 11 a 30 rokiem życia, często jest poważnym problemem estetycznym i zdrowotnym. Artykuł omawia przyczyny trądziku oraz zasady jego leczenia.
Trądzik zwyczajny jest najczęstszą chorobą skóry. Występuje u około 60-80% młodzieży między 11 a 30 rokiem życia, a w stopniu minimalnym dotyczy prawie całej populacji. Szczyt zapadalności przypada u dziewcząt między 14-17 rokiem życia, u chłopców między 16-19 rż. Zmiany skórne najczęściej ustępują w ciągu kilku lat, ale bywa także, że utrzymują się bardzo długo, nawet po 30 roku życia.
Występują one przede wszystkim w okolicach o największym zagęszczeniu gruczołów łojowych, tzn. na twarzy (99%), plecach (90%), klatce piersiowej (78%), ale mogą również pojawiać się na barkach, ramionach i pośladkach. W patogenezie trądziku znaczącą rolę odgrywają zmiany hormonalne okresu pokwitania, które są przyczyną łojotoku.
Patogeneza trądziku
-
Czynniki genetyczne
-
Czynniki hormonalne
-
Nadmierna produkcja łoju
-
Nieprawidłowe rogowacenie ujść mieszków włosowych
-
Propionibacterium acnes
-
Procesy zapalne i immunologiczne
Czynniki genetyczne
Trądzik młodzieńczy częściej dotyczy osób, u których stwierdzono rodzinne występowanie. Prawdopodobieństwo wystąpienia zmian skórnych u dziecka, którego oboje rodzice mieli trądzik, wynosi 50%.
Czynniki hormonalne
W okresie pokwitania wzrasta aktywność męskich hormonów płciowych. Przed rozpoczęciem dojrzewania płciowego wzrasta w nadnerczach produkcja siarczanu dehydroepianoandrosteronu (DHEAS), który jest metabolizowany do silniejszych androgenów w skórze, które z kolei powodują powiększenie gruczołów łojowych i zwiększenie produkcji łoju. Poziom DHEAS w surowicy koreluje z nasileniem trądziku zaskórnikowego u dziewcząt przed okresem dojrzewania. Dziewczęta z trądzikiem mogą mieć również wysokie poziomy wolnego testosteronu i niski poziom globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG).
Najaktywniejszą pochodną androgenową w pobudzaniu gruczołów łojowych jest dihydrotestosteron (DHT) powstający na skutek konwersji testosteronu przez enzym 5-α-reduktazę. Receptory dla DHT znajdują się w skórze, mieszkach włosowych i gruczołach łojowych. W patogenezie trądziku odgrywa rolę zwiększenie wrażliwości narządów docelowych na działanie androgenów i ich obwodowy metabolizm w gruczołach łojowych. Stężenie androgenów w krążeniu pozostaje niezmienione. U osób z trądzikiem stwierdza się większe stężenie 5-α-reduktazy w obrębie gruczołów łojowych i nasilenie wytwarzania DHT w obrębie tzw. okolic łojotokowych (twarz, plecy, klatka piersiowa).