Artykuł przedstawia zasady szczepień przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych.
Biorąc pod uwagę, że sezon aktywności kleszczy zaczyna się już w marcu lub kwietniu, najkorzystniejsze wydaje się podanie pierwszych dawek w miesiącach zimowych. Możliwe jest jednak szczepienie nawet w szczycie sezonu aktywności kleszczy, ale wtedy zalecane jest zastosowanie schematu przyspieszonego: 0-14 dni lub 0-7-21 dni. Wskazane są dawki przypominające po 3-5 latach.
Szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych są bardzo skuteczne. Po podaniu 3 dawek szczepionki zgodnie z zalecanymi schematami skuteczne uodpornienie uzyskuje się aż u 97% pacjentów. Szacuje się, że nawet po 2 dawkach szczepionki można uzyskać ochronne miano przeciwciał u prawie 90% pacjentów, ale wymagają oni doszczepienia aby odporność była trwała.
Szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych nie zawierają żywego wirusa, są więc relatywnie bezpieczne i nie powodują zwykle poważnych działań ubocznych. Wśród opisywanych objawów poszczepiennych najczęstsze są reakcje miejscowe (zaczerwienienie, obrzęk, lub ból w miejscu wstrzyknięcia) lub ogólne, takie jak wzrost temperatury ciała, złe samopoczucie, nudności, bóle głowy, bóle mięśni. Sporadycznie opisywano poszczepienne zapalenia nerwów oraz zaostrzenia procesów autoimmunologicznych.
PROFILAKTYKA BIERNA (IMMUNOGLOBULINY)
U osób nie szczepionych wcześniej przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, które zostały ukąszone przez kleszcza na obszarze zagrożonym zakażeniem wirusem Flavi, istnieje możliwość postekspozycyjnej profilaktyki biernej. Zaleca się wtedy domięśniowe podanie immunoglobuliny, ale musi to być swoista hiperimmunizowana immunoglobulina zawierająca przeciwciała przeciwko Flaviwirusowi. Dawka immunoglobuliny wynosi 0,1-0,2 ml/kg, powinna byc podana do 96 h po ekspozycji. Zawsze obowiązuje też jak najszybsze usunięcie kleszcza ze skóry.