Czy dziecko otrzymujące antybiotyk powinno stosować jednocześnie probiotyk? Jaki preparat probiotyku wybrać? Jaka jest skuteczność probiotyków w profilaktyce jelitowych powikłań antybiotykoterapii?
Niestety, antybiotyki najczęściej stosowane w praktyce ambulatoryjnej, takie jak penicyliny (zwłaszcza aminopenicyliny) oraz cefalosporyny należą do grup najbardziej zagrażających wystąpieniem biegunki poantybiotykowej. Ponadto wśród potencjalnie najbardziej niebezpiecznych w tym zakresie wymienia się klindamycynę i tetracykliny.
Obraz kliniczny jelitowych zaburzeń poantybiotykowych to przede wszystkim:
-
biegunka lub tendencja do nieco luźniejszych, bolesnych stolców
-
zwiększenie ilości gazów jelitowych, wzdęcia, przelewania
-
złe ogólne samopoczucie związane z dyskomfortem w jamie brzusznej
Rzekomobłoniaste zapalenie jelit może przebiegać w formie ciężkiej biegunki z domieszką krwi w stolcach oraz incydentami niedrożności jelit, a nawet posocznicy mającej punkt wyjścia w przewodzie pokarmowym. Rzekomobłoniaste zapalenie jelit jest potencjalnie stanem zagrożenia życia.
Ad 2
Probiotyki w profilaktyce biegunek poantybiotykowych - podsumowanie dowodów naukowych
Probiotyk wydaje się być naturalnym i oczywistym środkiem zaradczym w przypadku jelitowych powikłań związanych ze stosowaniem antybiotyków, ponieważ istotą zaburzeń poantybiotykowych jest utrata równowagi pomiędzy poszczególnymi szczepami bakterii jelitowych, a stosowanie probiotyków przywraca tę właśnie równowagę.
W ostatnich latach w piśmiennictwie medycznym pojawiło się wiele publikacji oceniających efekty stosowania różnych probiotyków podawanych jako suplement diety u dzieci leczonych antybiotykami. Eksperci The Cochrane Collaboration, niezależnej instytucji zajmującej się krytyczną analizą danych z badań biomedycznych, dokonali przeglądu wszystkich badań naukowych poświęconych skuteczności probiotyków w profilaktyce biegunek poantybiotykowych i opublikowali wyniki tej analizy w numerze 2/2007 Cochrane Database of Systematic Reviews (publikacja z dnia 18.04.2007). Jest to na dzień dzisiejszy najpełniejsza i najbardziej aktualna analiza skuteczności probiotyków w zapobieganiu biegunkom poantybiotykowym. Wyniki tej publikacji zostaną omówione w dalszej części niniejszego artykułu.
Z uwag ogólnych należy podkreślić, że omawiana analiza powstała w oparciu o przegląd ogromnej ilości 652 publikacji naukowych. Przeanalizowano wyniki wszystkich tych badań i wybrano z nich 25 prac o największym znaczeniu praktycznym. Wśród nich wyodrębniono dodatkowo 10 spełniających najwyższe kryteria jakości i wiarygodności badania klinicznego.
Analiza globalna wykazała, że stosowanie probiotyku razem z antybiotykiem redukuje o połowę średnie ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej (RR 0.49;95% CI 0.32-0.74). Nie wykazano jakichkolwiek niepożądanych skutków ubocznych związanych z dodatkiem probiotyku. Ponadto, u dzieci, u których wystąpiła biegunka poantybiotykowa, profilaktyczne stosowanie probiotyku skutkowało znamiennym skróceniem czasu trwania biegunki.