Szczepienia ochronne polegają na sztucznym uodpornianiu ludzi przeciw chorobie zakaźnej. Działanie szczepienia ochronnego ma na celu na pobudzanie ustroju do wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciw wprowadzonym antygenom, co stwarza stan czynnej odporności, która jest stosunkowo długotrwała. W następstwie szczepień ochronnych w organizmie pozostaje tzw. pamięć immunologiczna.
Zakres szczepień obowiązkowych, rodzaje szczepień, zasady ich przeprowadzania jak również zasady finansowania, określa ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach Dz.U.01.126.1384 ze zm.)
Rodzaje szczepień:
- Szczepienia obowiązkowe
- Szczepienia zalecane
- Szczepienia ochronne wskazane na danym stanowisku pracy
- Inne szczepienia, szczepienia dobrowolne
Szczepienia obowiązkowe w tym szczepienia obowiązkowe dla dzieci i młodzieży
Obowiązkiem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, wybranego przez osobę ubezpieczoną, jest powiadomienie tej osoby o obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym obowiązkowym, co wynika z art. 14, ust.10 ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień ( Dz.U.02.237.2018 ze. zm.) określa wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych, zasady przeprowadzania i dokumentacji szczepień z uwzględnieniem w szczególności:
- chorób zakaźnych, przeciw którym prowadzone są szczepienia ochronne,
- wieku i grup osób objętych obowiązkiem szczepień,
- kwalifikacji osób przeprowadzających szczepienia i sposobu prowadzenia szczepień,
- szczegółowych zasad dotyczących prowadzenia dokumentacji i sprawozdawczości ze szczepień z podaniem form, rodzajów, wzorów, terminów i sposobu obiegu dokumentów, w których odnotowuje się szczepienia.
W przypadku stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego na obszarze całego kraju lub na obszarze obejmującym tereny należące do więcej niż jednego województwa (zgodnie z art.15 ust.1 ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach) minister właściwy do spraw zdrowia może, w drodze rozporządzenia, nałożyć obowiązek szczepień ochronnych przeciw chorobom epidemicznym na inne osoby i inne choroby niż wymienione we wspomnianym rozporządzeniu.
Dokumentacja szczepień ochronnych
Informacje na temat wszystkich szczepień ochronnych wykonanych od dnia urodzenia do ostatniego szczepienia u osób dorosłych są dokumentowane:
w karcie uodpornienia,
Karta uodpornienia wystawiana jest:
- dla dziecka bezpośrednio po jego narodzinach - przez osobę wystawiającą zaświadczenie o urodzeniu żywym i przekazywana za pokwitowaniem lub potwierdzeniem odbioru wskazanemu przez rodziców bądź opiekunów dziecka świadczeniodawcy sprawującemu opiekę profilaktyczną nad tym dzieckiem;
- dla osoby dorosłej - przez świadczeniodawcę sprawującego opiekę profilaktyczną nad tą osobą.
Kartę uodpornienia przechowuje świadczeniodawca sprawujący opiekę profilaktyczną zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, a w przypadku osoby nieubezpieczonej – państwowy powiatowy inspektor sanitarny właściwy dla miejsca zamieszkania tej osoby.
Karty uodpornienia przechowywane są w kartotece, w sposób umożliwiający wyszukiwanie osób podlegających szczepieniom.
W książeczce szczepień:
- dla dzieci – zakłada ją świadczeniodawca wystawiający kartę uodpornienia;
- dla osób dorosłych – zakłada ją świadczeniodawca sprawujący opiekę profilaktyczną nad tą osobą.
Przy każdym szczepieniu istnieje obowiązek okazywania książeczki szczepień.
Koszt szczepień obowiązkowych
Obowiązkowe szczepienia ochronne osób ubezpieczonych przeprowadzają świadczeniodawcy, z którymi Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowy na te świadczenia.
Koszty przeprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych, są finansowane na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Jeżeli osoba ubezpieczona dokona obowiązkowego szczepienia ochronnego u świadczeniodawcy który nie ma podpisanej umowy na te świadczenia z Narodowy Fundusz Zdrowia, koszty preparatu oraz koszty przeprowadzenia szczepienia ponosi ta osoba.
Koszty szczepionki, zgodnie z art. 16, ust. 6 ustawy o chorobach zakaźnych i zakażeniach finansowane są z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia.
Koszty szczepień ochronnych obowiązkowych dla osób nie ubezpieczonych w całości finansowane są z budżetu państwa.
Dzieci i młodzież w związku z pobieraniem nauki w szkole oraz wynikającym z tego faktu niewykonywaniem czynności zarobkowych, ubezpieczone są jako członkowie rodzin osób ubezpieczonych.
Kwestia ubezpieczenia zdrowotnego dzieci i młodzieży została rozwiązana zapisami ustawy z dnia 27 sierpnia o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 2004 r. Dz.U.04.210.2135).
Zgodnie z jej treścią za członka rodziny uznaje się dzieci biologiczne, dzieci drugiego małżonka (np. z poprzednich związków małżeńskich), dzieci przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie (również w ramach rodziny zastępczej), a także wnuki, dla których dziadkowie są jedynymi opiekunami.
Ubezpieczenie dziecka jako członka rodziny jest możliwe do ukończenia przez nie 18. roku życia, a w przypadku pobierania nauki (np.: szkoła, studia) - do 26. roku życia. Jeśli dziecko dotknięte jest niepełnosprawnością w stopniu znacznym to w takiej sytuacji bez ograniczenia wieku. Również dzieci pobierające rentę rodzinną mogą być, na wniosek opiekuna, objęte ubezpieczeniem zdrowotnym z racji pobierania tej renty.
