Niekorzystny efekt na zbudowanie szczytowej masy kostnej ma też mała aktywność fizyczna i nadwaga - zjawiska coraz częściej spotykane u młodzieży w naszym kraju. Pewnym problemem może też być nietolerancja laktozy na tle uwarunkowanej genetycznie hipolaktazji, zjawisko obserwowane u 18-32% dzieci i młodych dorosłych w Polsce. Hipolaktazja wiąże się z subiektywnymi dolegliwościami po spożyciu większej ilości mleka i może prowadzić do świadomego lub podświadomego ograniczania spożycia mleka.

Zalecenia mające na celu optymalizację spożycia wapnia przez nastolatków

1) Najprostszym sposobem zapewnienia spożycia wapnia na poziomie minimum 1200 mg na dobę jest spożywanie codziennie 3-4 posiłków z dużą zawartością mleka, nabiału i/lub żółtego sera.

2) Dopuszczalne jest spożywanie mleka beztłuszczowego lub niskotłuszczowego - zawartość wapnia nie zmniejsza się w trakcie obróbki obniżającej zawartość tłuszczu w mleku!

3) Pacjentom z hipolaktazją i/lub nietolerancją laktozy można proponowac spożywanie mlek nisko- lub bezlaktozowych, mleka sojowego (o ile jest dodatkowo wzbogacane w wapń), lub nabiału o obniżonej zawartości laktozy (kefiry, jogurty, żółty ser).

4) Regularnie spożywać owoce, warzywa zielone i strączkowe oraz ryby.

5) Ograniczyć spożycie alkoholu, kawy, herbaty i szczawianów (np. rabarbar, szpinak, szczaw).

6) Farmakologiczne suplementy wapnia stosować tylko w wyjątkowych sytuacjach, zawsze po konsultacji z lekarzem. Zdrowie układu kostnego wymaga wieloletniej odpowiedniej podaży wapnia w diecie. Optymalnym postępowaniem jest tworzenie trwałych nawyków żywieniowych, a nie stosowanie okresowej suplementacji farmakologicznej.

7) W trosce o stan układu kostnego kluczowo ważna jest promocja aktywności fizycznej i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Szczególnie korzystne wydają się sporty obciążające układ kostny, jak bieganie czy skoki.

8) Należy uczyć dzieci i rodziców czytania etykiet produktów spożywczych pod katem zawartości wapnia i innych składników odżywczych (kaloryczność, nasycone kwasy tłuszczowe, sód).

9) Przekraczanie dobowego zapotrzebowania na wapń nie jest szkodliwe, aczkolwiek nie przynosi też żadnego zwiększania korzyści zdrowotnych (nadmiar ulega wydaleniu przez nerki z jednoczesnym ograniczeniem wchłaniania jelitowego).

 

Podstawowe piśmiennictwo:

1) Żywienie dzieci zdrowych i chorych. Socha J. (red.), PZWL, Warszawa

2) Greer FR, Krebs NF and the Committee on Nutrition: Optimizing Bone Health and Calcium Intakes of Infants, Children, and Adolescents. Pediatrics 2006, 117:578-585.