Niedobór wapnia w diecie jest częstym zjawiskiem u nastolatków. Artykuł omawia przyczyny i konsekwencje tego stanu oraz możliwości profilaktyki poprzez modyfikację diety.
Znaczenie wapnia w diecie dzieci
Wapń jest podstawowym składnikiem budulcowym szkieletu człowieka. 99% wapnia w naszym organizmie znajduje się właśnie w kościach. Pozostała część znajduje się w surowicy krwi i w płynach ustrojowych, gdzie także pełni istotną rolę biologiczną. Homeostaza wapnia jest bardzo precyzyjna, podlegając wpływom witaminy D oraz wielu hormonów i układów regulatorowych.
Odpowiednia podaż wapnia i witaminy D jest więc niezwykle ważna w każdym okresie życia. Większość rodziców troskliwie przestrzega zaleceń odnośnie ich podaży u niemowląt i małych dzieci, ale przestaje nadzorować prawidłowość diety u dzieci starszych. Tymczasem wiek dojrzewania jest drugim po wieku niemowlęcym, okresem krytycznie ważnym dla rozwoju układu kostnego.
Od zapewnienia odpowiedniego spożycia wapnia zależy zbudowanie tzw. szczytowej masy kostnej. Okres maksymalnego magazynowania wapnia w kościach przypada na wiek około 12,5 lat u dziewcząt i około 14 lat u chłopców. Udokumentowano pozytywny wpływ spożycia odpowiedniej ilości wapnia w okresie dojrzewania na stan układu kostnego oraz zmniejszenie ryzyka osteoporozy i złamań w wieku dorosłym. U nastolatków odpowiednia podaż wapnia i witaminy D jest więc co najmniej tak samo ważna jak u niemowląt, a ryzyko ich niedostatecznej podaży jest znacznie większe niż u dzieci młodszych.
Zalecenia dietetyczne dotyczące dobowego zapotrzebowania na wapń
Dobowe zapotrzebowanie na wapń określa się w miligramach wapnia na dobę i wynosi:
- dla niemowląt (w zależności od miesiąca życia): od około 200 do około 270 mg/d
- dla dzieci w 2-3 roku życia: 500 mg/d
- dla dzieci w 4-8 roku życia: 800 mg/d
- dla dzieci w 9-18 roku życia: minimum 1200 mg/d
- u dorosłych po zakończeniu wzrastania kości spożycie wapnia może być nieco mniejsze, ale nie powinno spadać poniżej 1000 mg na dobę.
Dobowe spożycie witaminy D powinno wynosić ok. 400 jednostek (10 mikrogramów) niezależnie od wieku dziecka. Niedobory witaminy D są możliwe także u dzieci starszych. Istnieją badania wykazujące, że znaczący odsetek nastolatków ma w surowicy niskie stężenia aktywnej formy witaminy D3, co ściśle wiąże się z gorszymi wynikami densytometrii (niższe gęstości kości).