Przez wiele lat mleka sojowe były rekomendowane jako możliwe do stosowania w profilaktyce alergii u dzieci. Niestety, jak wykazały liczne badania, mleko sojowe nie jest skuteczne w zapobieganiu alergii u dzieci z rodzin silnie obciążonych chorobami atopowymi.

Mleko sojowe może natomiast być stosowane u niektórych dzieci z objawami alergii na białka mleka. Uważa się wprawdzie, że najskuteczniejszym leczeniem alergii na białka mleka jest włączenie hydrolizatów (kazeiny lub serwatki), ale u części dzieci do uzyskania poprawy wystarcza mleko sojowe. Należy jedynie pamiętać, że u około 10-35% dzieci z alergią na białko mleka może rozwinąć się także alergia na soję. Głównym wskazaniem do stosowania leczniczego mleka sojowego jest potwierdzona IgE-zależna alergia na mleko krowie, bez nasilonego uszkodzenia jelit, u dzieci powyżej 6 miesiąca życia.

Należy podkreślić, że zdaniem większości specjalistów mleko sojowe nie powinno być stosowane u dzieci do 6 miesiąca życia, ponieważ zwiększona w tym wieku przepuszczalność jelit powoduje bardzo łatwe uczulanie się dzieci na soję. Mieszanki sojowe mogą być również stosowane u dzieci starszych z nietolerancją laktozy. Są one w tym wypadku wygodnym suplementem mleka krowiego, zapewniającym młodzieży odpowiednie spożycie wapnia.

2) Mleko innych zwierząt kopytnych

Przy okazji omawiania wskazań do zastosowaniu różnych mieszanek mlecznych zasadne wydaje się wspomnieć o często spotykanym w naszym kraju stosowaniu u dzieci mleka koziego jako metody leczenia alergii na białka mleka krowiego.

Włączenie mleka koziego daje poprawę u wielu dzieci mających objawy alergii na białko mleka krowiego. Należy jednak pamiętać, że mleko kozie zawiera antygeny białkowe podobne do białek mleka krowiego. U dużej części dzieci, po początkowej poprawie, z upływem czasu dochodzi do powstania alergii krzyżowej i nawrotu objawów.

Co ważniejsze, skład mleka koziego nie odpowiada potrzebom dziecka. Zawiera ono zbyt wiele składników mineralnych, co nadmiernie obciąża nerki dziecka. Ponadto karmienie mlekiem kozim powoduje niedobory wielu ważnych witamin, takich jak: kwas foliowy, witamina B₆, B₁₂, C i D₃. Grozi to zaburzeniami prawidłowego rozwoju fizycznego i intelektualnego dziecka.

Mleko kozie zastosowane u dziecka z alergią pokarmową może dać poprawę, ale w porównaniu z dostępnymi obecnie preparatami mlekozastępczymi, jest dla dziecka zarówno mniej bezpieczne jak i mniej skuteczne. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej zalecanie mleka koziego dziecku z objawami alergii na białko mleka krowiego jest błędem w sztuce lekarskiej.

Podstawowe piśmiennictwo

1) American Academy of Pediatrics (AAP): Soy protein based formulas: recommendations for infant feeding. Pediatrics 1998, 101, 148-153.

2) Commission of the European Communities: Commission directive 96/4 EC of 16 February 1996 amending directive 91/321/EEC on infant formulae and follow-on formulae. Official Journal of the European Commision 1996, 39, 12-16.

3) Czerwionka-Szaflarska M., Kaczmarski M., Socha J., Wąsowska-Królikowska K.: Standardy postępowania oraz zasady prawidłowego żywienia w alergii i nietolerancji pokarmowej u dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2000.

4) Kaczmarski M i wsp.: Standardy postępowania dietetyczno-leczniczego i profilaktycznego w alergii i nietolerancji pokarmowej u dzieci i młodzieży. Standardy Medyczne 2000, 3(6), 16-28.

5) Socha J (red.) "Żywienie dzieci zdrowych i chorych", PZWL, Warszawa 1998

6) Stanowisko Konsultanta Krajowego w dziedznie pediatrii i zespołu ekspertów w sprawie stosowania hydrolizatów białkowych w leczeniu alergii pokarmowych. Przegl. Pediatr. 2002, 32, 242.