1) Wstęp, definicje

Biegunka, czyli znamienne zwiększenie liczby wypróżnień w ciągu doby w porównaniu do poprzedniego okresu i/lub zmiana konsystencji stolca na płynną lub półpłynną, jest jednym z najczęstszych problemów w praktyce pediatrycznej. Biegunka może być ostra lub przewlekła. Biegunka przewlekła, czyli trwająca co najmniej 10-14 dni, jest poważnym problemem zdrowotnym, wymagającym konsultacji specjalistycznej, a często także hospitalizacji. Biegunka ostra w większości przypadków może być leczona w domu.

2) Przyczyny ostrej biegunki u dzieci

Biegunka u dzieci może mieć bardzo wiele przyczyn.
Trzy najczęstsze przyczyny ostrych biegunek u dzieci w Polsce to:

- infekcja wirusowa (głownie rotawirusy, adenowirusy i norowirusy),
- wynik błędu dietetycznego,
- powikłanie po leczeniu doustnym antybiotykiem.

Infekcje bakteryjne, lub inne poważne, organiczne przyczyny biegunki są znacznie rzadszą przyczyną dolegliwości, choć oczywiście nie należy o nich zapominać. W większości przypadków biegunka ostra u dziecka jest schorzeniem "samoograniczającym się". Oznacza to, że podstawą leczenia jest leczenie objawowe, polegające na prawidłowym doustnym nawadnianiu dziecka, co zapobiega powikłaniom ze strony gospodarki wodno-elektrolitowej. Spośród substancji wspomagających nawadnianie doustne, udokumentowaną skuteczność w skracaniu czasu trwania biegunki mają niektóre probiotyki (zwłaszcza szczep Lactobacillus GG) oraz smektyn dwuoktanościenny (Smecta).

3) Zasady nawadniania doustnego

Zalecany schemat nawadniania doustnego dzieci z ostrą biegunką został opracowany przez ekspertów Grupy Roboczej ds. Ostrej Biegunki Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN). Schemat ten zakłada stosowanie doustnych płynów nawadniających (DPN) jako podstawowego leczenia pierwszego rzutu u dzieci z ostrą biegunką i odwodnieniem od lekkiego do umiarkowanego. W leczeniu biegunki metodą nawadniania doustnego wyróżniono 2 fazy:

• Faza rehydratacji (pierwsze 3-4 godziny)

W pierwszych 3-4 godzinach nawadniania doustnego należy odstawić dotychczas stosowaną dietę i podawać wyłacznie DPN w łącznej ilości ok. 50–100 ml/kg masy ciała (tzw. przerwa wodna). Jeżeli pomimo przerwy wodnej dziecko stale oddaje biegunkowe stolce, należy uzupełniać bieżące straty wody i elektrolitów podając dodatkowe porcje DPN w ilości 5-10 ml/kg masy ciała po każdym stolcu.

• Faza leczenia podtrzymującego

Po okresie 3–4 godzin wyłącznego nawadniania doustnego można rozpocząć realimentację. Obecnie zaleca się maksymalnie wczesny powrót do diety stosowanej przed wystąpieniem biegunki. W tym czasie wskazane jest kontynuowanie podawania DPN w dawce 5-10 ml/kg po każdym stolcu biegunkowym lub wymiotach, aż do chwili ustąpienia biegunki.