W prestiżowym angielskim miesięczniku "Archives of Disease in Childhood", w numerze z października 2007, opublikowano artykuł autorstwa zespołu ekspertów w dziedzinie alergii pokarmowej. Celem publikacji było opracowanie zgodnych z aktualnym stanem wiedzy wytycznych dla lekarzy rodzinnych i lekarzy pediatrów na temat postępowania w przypadku podejrzenia lub rozpoznania alergii na białka mleka krowiego u niemowląt.

Wśród autorów rekomendacji są tak znane nazwiska jak Yvan Vandenplas (Belgia), Erika Isolauri (Finlandia), Sybille Koletzko (Niemcy) czy Annamaria Staiano (Włochy). Poniżej przedstawimy omówienie treści zawartych w tym opracowaniu.

Uwagi ogólne - alergia na białka mleka krowiego u niemowląt

W populacji europejskiej objawy sugerujące niepożądane reakcje pokarmowe na mleko krowie demonstruje od 5% do 15% niemowląt. Alergia na białka mleka krowiego (cow's milk protein allergy - CMPA) jest rozpoznawana - w zależności od kraju - u od 2% do 7,5% niemowląt. Jest to więc poważny problem zdrowotny w populacji dziecięcej w Europie.

Niemowlęta z alergią na białka mleka krowiego (w dalszej części arykułu skrótowo nazywanej CMPA) dzielą się zasadniczo na dwie grupy:

1) Dzieci z reakcjami "typu natychmiastowego" występującymi w ciągu od kilkunastu minut do kilku godzin po spożyciu mleka

Są to pacjenci wykazujący zwykle podwyższone stężenia IgE, obecność specyficznych IgE przeciwko białkom mleka oraz mający dodatnie wyniki testów skórnych (odczyn co najmniej 3 mm). Grupa ta stanowi mniejszość wśród dzieci z CMPA, ale pacjentów takich należy objąć szczególną opieką, ponieważ obecność opisanych powyżej cech świadczy o gorszym rokowaniu. Pacjenci z grupy 1 częściej rozwijają inne manifestacje chorób atopowych takich jak astma, atopowe zapalenie skóry, czy reakcje anafilaktyczne. Nabywanie tolerancji na białko mleka krowiego trwa u nich dłużej, co oznacza, że w tej grupie chorych wymagany czas stosowania diety eliminacyjnej jest wyraźnie dłuższy. Poważnym obciążeniem u pacjentów z reakcjami typu natychmiastowego jest też ryzyko nasilonych objawów ze strony skóry i przewodu pokarmowego, takich jak pokrzywki, obrzęki warg i jamy ustnej, wymioty, biegunki.

2) Dzieci z reakcjami typu opóźnionego

Są to pacjenci, u których występują przewlekłe objawy związane z podawaniem pokarmów zawierających białka mleka krowiego, ale odstęp od podania alergenu do reakcji organizmu jest zwykle wielogodzinny, a nawet parodniowy. Dominują objawy skórne pod postacią atopowego zapalenia skóry lub innych przewlekłych zmian skórnych. Często stężenie IgE jest prawidłowe, a testy skórne ujemne. Wynika to z dominacji tzw. czwartego typu reakcji immunologicznej, nie związanej z syntezą IgE.

Uwaga! W praktyce częstym błędem jest nadmierne opieranie się na wynikach IgE całkowitego i IgE specyficznych oraz na wynikach testów skórnych. Ujemne wyniki tych badań są czynnikiem korzystnym rokowniczo, bo przemawiają za możliwością dość szybkiego uzyskania tolerancji białek mleka po okresie diety eliminacyjnej, ale ujemne wyniki IgE i testów skórnych nigdy nie wykluczają rozpoznania alergii - wręcz przeciwnie: większość niemowląt z CMPA ma właśnie prawidłowe stężenie IgE i słabą reakcję skórną na alergeny pokarmowe.