5. Metody pomiaru utlenowania krwi

Badanie utlenowania krwi jest metodą oceniającą ostateczny efekt pracy układu oddechowego. Czułym wskaźnikiem łagodnej hipoksemii jest pomiar PaO2 we krwi pobranej przez nakłucie tętnicy. Mniej inwazyjnym sposobem jest badanie arterializowanej krwi włośniczkowej z płatka ucha po zastosowaniu histaderminy lub (częściej) z palca po jego ogrzaniu. Całkowicie nieinwazyjną metodą pomiaru utlenowania krwi jest oksymetria przezskórna (pulsoksymetria). W stanach złej perfuzji obwodowej, np. we wstrząsie, należy zrezygnować z tego badania i wykonać gazometrię z krwi tętniczej. Oksymetrię przezskórną można wykorzystać w ambulatorium np. przy ocenie wskazań do hospitalizacji chorego z zapaleniem płuc oraz przy badaniu wydolności chorego w tzw. teście marszu. Wynik testu marszu jest dodatni, gdy saturacja pod wpływem wysiłku obniża się o 5% względem wartości SaO2 w spoczynku.

6. Pomiary zdolności dyfuzyjnej płuc

Przy badaniu zdolności dyfuzyjnej dla tlenku węgla (DLCO), do mieszaniny wdechowej dodaje się małą ilość tlenku węgla, którego fizjologiczny proces dyfuzji jest taki sam jak tlenu. Czynnikami wpływającymi na przenikanie CO jest przede wszystkim wielkość i właściwości błony pęcherzykowej. Najbardziej rozpowszechnioną metodą pomiaru DLCO jest metoda pojedynczego wdechu. Wyniki pomiarów DLCO są zależne od stężenia hemoglobiny. Niedokrwistość powoduje obniżenie DLCO. Zmniejszenie DLCO i spirometrycznie potwierdzona obturacja oskrzeli świadczą o obecności rozedmy. Zmniejszenie DLCO obserwowane jest już we wczesnej fazie chorób śródmiąższowych płuc, gdy objętości płucne pozostają jeszcze prawidłowe.

7. Techniki endoskopowe

Podstawą nowoczesnej diagnostyki pulmonologicznej jest bronchoskopia. Wskazania do wykonania badania bronchoskopowego są natury klinicznej lub/i radiologicznej. Wskazaniem do wykonania bronchoskopii jest m. in. suchy i przewlekły kaszel, podejrzenie zachłyśnięcia ciałem obcym, krwioplucie, duszność o nieznanej przyczynie, niedodma lub rozedma obturacyjna. Bronchoskopię u niemowląt i dzieci małych przeprowadza się w krótkotrwałym, często wziewnym, znieczuleniu ogólnym. W trakcie wziernikowania drzewa oskrzelowego jest możliwe pobranie popłuczyn oskrzelowych (broncho-alveolar lavage: BAL) do badania bakteriologicznego i cytologicznego oraz wykonanie w uzasadnionych przypadkach biopsji zmian patologicznych lub biopsji przezoskrzelowej powiększonych węzłów chłonnych i miąższu płucnego. U dorosłych bronchoskopia jest jednym z podstawowych badań w wykrywaniu i ocenie stopnia zaawansowania nowotworów płuc.

8. Technika oscylacji wymuszonych

Technika oscylacji wymuszonych (forced oscillation technique- FOT) umożliwia badanie własności układu oddechowego przy znanej (wymuszonej zewnętrznie) wartości ciśnienia u nie współpracujących pacjentów, np. u małych dzieci lub chorych leczonych w oddziałach intensywnej terapii. Została udowodniona przydatność tego badania w grupie dzieci przedszkolnych. Badanie nie wymaga manewrów oddechowych, trwa kilkanaście sekund, sprzęt pomiarowy jest tańszy w obsłudze niż pletyzmograf całego ciała. Niełatwe natomiast jest interpretowanie wyników badań. Konieczne jest dysponowanie normami wykonanymi na zdrowej i zbliżonej wiekowo populacji. FOT umożliwia rozpoznanie, obiektywizację i badanie odwracalności obturacji u małych dzieci.

9. Inne badania

Do innych badań, często wykorzystywanych w codziennej diagnostyce chorób układu oddechowego należą: badania histopatologiczne i cytologiczne, mikrobiologiczne, biochemiczne i alergologiczne.