Dysplazja stawów biodrowych jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia dziecka. Badanie stawów biodrowych powinno być jedną z podstawowych umiejętności każdego lekarza pediatry i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. W pierwszej części artykułu przedstawiono badanie fizykalne stawów biodrowych u noworodków i niemowląt.
Tabela 1 Testy przesiewowe do wykrywania wrodzonej dysplazji stawów biodrowych w różńym wieku dziecka wg. Dziak A., Ściński T., Brodowski M., Dąmbski T.: Test przesiewowy do wykrywania wrodzonej dysplazji stawów biodrowych. [W:] Woynarowska B. (red.) profilaktyka w pediatrii. PZWL Warszawa 1998.
Badanie |
Wiek dziecka |
||
noworodek |
niemowlę |
małe dziecko |
|
Objaw Ortolaniego Objaw Barlowa |
Codziennie w czasie pobytu w Oddziale Noworodkowym i w czasie wizyty patronażowej – najpóźniej do 4 tyg. życia |
Podczas każdej wizyty w Poradni D, co najmniej 2-3 razy do końca 3 miesiąca życia |
|
Odwodzenie w stawach biodrowych |
|
Co najmniej 2-3 razy pomiędzy 3 a 6 miesiącem życia |
|
Długość kończyn dolnych (pomiar bezpośredni i pośredni) |
|
|
Około 18 miesiąca życia |
Obserwacja chodu |
|
|
Około 18 miesiąca życia |
Do badania stawów biodrowych niezbędne jest dobrze oświetlone pomieszczenie o temperaturze 22-24 0C. Ręce badającego powinny być bezwzględnie ogrzane. Dziecko układa się na twardym, równym podłożu, bez pieluszek. Badanie wykonuje się u dziecka uspokojonego, bez pośpiechu i użycia siły. Nie należy wykonywać badania bezpośrednio po karmieniu dziecka z uwagi na niebezpieczeństwo zakrztuszenia się lub zachłyśnięcia.
Badanie objawu Ortolaniego (przeskakiwania):
Dziecko leży na grzbiecie. Staw biodrowy i kolanowy zgina się do kąta prostego, oba uda odwodzi i przez rotację podudzi lekko skręca na zewnątrz i do wewnątrz., Następnie kciukiem wywiera się lekki nacisk na uda do tyłu i na dół. Przy zwichniętym stawie biodrowym (objaw dodatni) głowa kości udowej wyskakuje do tyłu z panewki stawowej. Dalsze odwodzenie pod jednoczesnym naciskiem palca środkowego na krętarz doprowadza do nastawienia zwichniętego biodra.
Badanie objawu Barlowa (wyważania):
Każdy staw bada się osobno, rozpoczynając od lewej strony. Prawą ręką ujmuje się miednicę dziecka, układając kciuk na spojeniu łonowym, pozostałe palce stabilizują miednicę w okolicy krzyżowej. Lewą ręką ujmuje się udo dziecka układając kciuk na jego przyśrodkowej powierzchni , a pozostałe palce w okolicy pośladkowo-krętarzowej. Kciukiem lewej ręki należy delikatnie naciskać na udo ku tyłowi, starając się wyważyć głowę kości udowej poza panewkę stawu. Przemieszczenie (wyważenie) wyczuwalne jest pod palcami i oznacza dodatni wynik testu. W przypadku uzyskania wyważenia należy palcami II-IV lewej ręki wypchnąć ku przodowi głowę kości udowej nastawiając zwichnięte biodro.