Charakterystyka badania

Procedura badania polega na pobraniu materiału genetycznego za pomocą wymazu (specjalną pałeczką z wewnętrznej części policzka). Pobrane w ten sposób komórki naskórka, pomimo że niewidoczne gołym okiem mają w sobie duże ilości DNA (1000 - krotnie więcej, aniżeli wymagana ilość do przeprowadzenia badania).

Zdarzają się sytuacje, gdy do pobrania materiału dochodzi w niestandardowy sposób:

• bada się szczoteczkę do zębów,
• wyrwany włos wraz z cebulką.

Etapy badania:

1. Pałeczka z wymazem (próbka z materiałem genetycznym) w sterylnych warunkach oraz z zachowaniem szczególnej ostrożności, zanurzana jest w roztworze środka, który rozpuszcza tłuszcze, a także enzymu, który rozpuszcza białka. Dochodzi do tego w specjalnym urządzeniu podgrzewającym (termobloku). Owo działanie całkowicie niszczy komórki - pozostaje jedynie czyste DNA pływające w powstałym roztworze.
2. Roztwór z DNA umieszczany jest w wirówce laboratoryjnej. Jej zadaniem jest oddzielenie pozostałości komórek od DNA, które osiada na specjalnym sitku i wymywane jest z niego za pomocą innego roztworu.
3. Czyste DNA oddawane jest do „właściwej” analizy.

Kolejne przeprowadzane procedury laboratoryjne składają się na otrzymanie zestawu kilkudziesięciu fragmentów DNA, których kombinacja jest różna dla całej populacji. Powstały materiał umieszcza się w szklanej kapilarze (rurka o średnicy 50 mikrometrów) wypełnionej specjalnym żelem. Do obu końców kapilary podłącza się prąd, który powoduje przemieszczenie się DNA z jednego końca na drugi. Umieszczony przy nim laser oraz detektor połączone z komputerem wyposażonym w odpowiednie oprogramowanie, wykrywają przesuwające się DNA.

Czas przejścia danego markera DNA przez rurkę, pozwala na dokładne określenie jego unikalnej długości, która następnie porównywana jest u badanych osób.

Markery DNA u każdej osoby występują w dwóch wariantach - dziecko zaś dziedziczy od każdego rodzica po jednym z nich. W przypadku występowania jednego u matki, drugi musi występować u ojca.

Gdy wszystkie badane fragmenty pasują do DNA matki oraz badanego mężczyzny, wtedy oblicza się prawdopodobieństwo ojcostwa (aby mogło być uznane za wiarygodne musi wynosić 99,99%). W sytuacji, gdy dziecko posiada markery DNA niewystępujące u matki i domniemanego ojca -  wykluczone zostaje jego ojcostwo.

Ważne! W sądowych sprawach o ustalenie ojcostwa wiarygodne są wyniki jedynie z placówek, które mają atest Komisji Hemogenetyki Sądowej Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii.

Pobranie materiału genetycznego odbywa się przez osobę uprawnioną w obecności rodziców (musi zostać sporządzony protokół). W sprawach sądowych o alimenty badania często wykonuje się bez udziału matki.

Test można wykonać także przed narodzinami dziecka - próbki pobiera się w czasie badań prenatalnych albo są izolowane z krwi matki.

Ważne! Dla pewności wyniku nie ma znaczenia fakt, czy test wykonuje się w ciąży czy po narodzinach dziecka.

Koszt badania 

Narodowy Fundusz Zdrowia nie refunduje badania DNA na ojcostwo. Jednakże osoba, która domaga się wykonania badania, może zostać zwolniona z obowiązku opłaty w następujących sytuacjach:

• dziecko, którego sprawa dotyczy, znajduje się w ośrodku wychowawczym,
• trudna sytuacja materialna uniemożliwia opłacenie badania ojcostwa zarówno jednej, jak i drugiej stronie.

W powyższych przypadkach koszty za przeprowadzone badanie genetyczne na potwierdzenie ojcostwa w całości pokrywa Skarb Państwa.